Wat is vroegtijdige zorgplanning
Vroegtijdige zorgplanning is nadenken over zorg van morgen.
Misschien maakte je in je omgeving situaties mee waarvan je dacht: zo wil ik het toch liever niet. Misschien ben je al wat ouder en wil je voorbereid zijn op een episode in je leven waar je meer zorg zal moeten krijgen. Misschien heb je gehoord dat je aan een ernstige aandoening lijdt of ben je kwetsbaar geworden en in een woonzorgcentrum gaan wonen. In al die fases van het leven is het zinvol om na te denken over je toekomstige zorg, over wat voor jou telt, over wat je wel of niet wil aan zorg.
Vroegtijdige zorgplanning is niet een eenmalig gesprek. Het is een herhaald overleg met zorgverleners over jouw wensen en waarden. Dit overleg moet zeker herhaald worden als jouw situatie wezenlijk verandert, bijvoorbeeld als je een nieuwe diagnose krijgt. Als je wil, kun je je beslissingen vastleggen in wilsverklaringen. Zo blijven je beslissingen duidelijk beschikbaar in de toekomst en krijgen ze een wettelijke basis.
Vanzelfsprekend is vroegtijdige zorgplanning nooit een verplichting. Je bent vrij om dit soort gesprek al dan niet aan te gaan.
Vroegtijdige zorgplanning is des te belangrijker als je in omstandigheden zou belanden waarin het moeilijker wordt om mee te beslissen. Het zal artsen en zorgverleners toelaten om, eventueel samen met je familie, beslissingen te nemen die zo dicht mogelijk aansluiten bij wat jij wenst.
Vroegtijdige zorgplanning is op de eerste plaats een dialoog, een gesprek. Documenten kunnen het resultaat zijn, maar ze zijn nooit een doel op zich.
Hoe begin ik eraan
Soms neemt je arts of een andere zorgverlener het initiatief om met jou hierover te praten. Als dat niet zo is, kan je je huisarts of een andere zorgverlener die hiermee vertrouwd is aanspreken. Als je dat wenst, kan je voor deze gesprekken ook iemand uit je omgeving vragen om je bij te staan.
In een eerste gesprek kan je alle nodige informatie opvragen en spreken over wat jou bezighoudt en wat je bezorgdheden zijn. Het is zeker zinvol om vooraf als voorbereiding een lijstje op te stellen met wat je zeker wil bespreken. In volgende gesprekken kan het concreter worden en kun je indien gewenst de belangrijkste beslissingen op papier zetten.
Wie betrek ik bij vroegtijdige zorgplanning
Vroegtijdige zorgplanning gaat natuurlijk in de eerste plaats over jouw waarden en jouw visie op toekomstige zorg. Maar het kan heel zinvol zijn mensen te betrekken die dicht bij jou staan, zoals je partner of je kinderen. Het is belangrijk om minstens de personen te betrekken van wie je zou willen dat ze je vertegenwoordigen, mocht je zelf niet meer aan beslissingen kunnen deelnemen.
In een volgende stap start je best ook de dialoog met één of meer zorgverleners naar keuze. Dat kan je huisarts zijn of een andere zorgverlener die vertrouwd is met vroegtijdige zorgplanning. Niet alleen is het goed dat ze mee op de hoogte zijn van hoe jij denkt, ze kunnen je ook helpen door informatie te geven of bepaalde keuzes op papier te zetten.
Wetgeving
In 2002 zijn er drie belangrijke wetten gestemd:
De wet op de patiëntenrechten. Deze wet bepaalt onder meer…
- je recht op kwaliteitsvolle zorg
- je recht op informatie: je hebt recht op informatie over je gezondheidstoestand en het vermoedelijke verloop ervan in de toekomst
- je recht om toe te stemmen tot een behandeling of die te weigeren. Die toestemming of weigering kan je op het ogenblik zelf uitspreken of vastleggen voor de toekomst. Dit is de wettelijke basis voor de negatieve wilsverklaring.
De wet op euthanasie: deze wet tekent het juridisch kader voor euthanasie in ons land. De wet legt ook vast hoe je voorafgaand kan verzoeken om euthanasie bij onomkeerbaar bewustzijnsverlies, via een positieve wilsverklaring.
De wet op palliatieve zorg: deze wet verankert het recht van elke Belg op palliatieve zorg en kwaliteitsvolle levenseindezorg. Specifiek voor vroegtijdige zorgplanning zijn de twee andere wetten belangrijker.
Documenten
Na een dialoog over vroegtijdige zorgplanning met je naasten en je huisarts of een andere zorgverlener, kan je ervoor kiezen je keuzes vast te leggen in wilsverklaringen.
Wat is een wilsverklaring?
In België kan je op bepaalde documenten (wilsverklaringen) aangeven welke zorg je later wil krijgen en niet krijgen.
Sommige van de wilsverklaringen kan je laten registreren bij je gemeente. Dit is niet noodzakelijk. Het allerbelangrijkste is dat je erover spreekt met je naasten en je huisarts zodat zij op de hoogte zijn van je wensen en daarmee rekening kunnen houden indien je wilsonbekwaam bent.
De blanco documenten vind je hieronder. Maar ook andere organisaties zoals LevensEinde InformatieForum (LEIF), de mutualiteiten, enz. bieden zulke documenten aan. Je hoeft deze niet op verschillende plekken in te vullen.
Bij het invullen van de negatieve wilsverklaringen kan je altijd hulp vragen aan je huisarts of kan je terecht bij de thuisverpleging, zorgverleners in het ziekenhuis, de 13 regionale LEIFpunten en de 15 regionale Netwerken Palliatieve Zorg.